Kinderen kunnen in Nederland vrijgesteld worden van de leerplicht. Volgens artikel 5 onder b van de Leerplichtwet (1969) is dat mogelijk op grond van richtingsbezwaren. Eind maart 2025 maakte het Openbaar Ministerie bekend geen leerplichtzaken meer op te pakken die gerelateerd zijn aan deze vrijstelling. Sindsdien is er bij leden van Ingrado veel onduidelijkheid over wat het OM precies doet en wat dat betekent voor de positie van leerplicht. Door middel van een enquête heeft Ingrado de impact in kaart gebracht.
Het rapport laat zien dat veel gemeenten hun werkwijze hebben aangepast vanwege het besluit van het OM: zij toetsen een beroep vaker uitsluitend op de formele criteria, zoals tijdige indiening en schoolinschrijving in het voorgaande schooljaar. Veel leerplichtorganisaties zijn gestopt met het uitnodigen van ouders voor een gesprek en de organisaties dat nog wel doen, zien een terugloop in het aantal ouders dat op die uitnodiging ingaat. Ook signaleren veel organisaties dat beroepen minder worden onderbouwd en dat standaardbrieven vaker voorkomen.
Uit de enquête blijkt dat leerplichtprofessionals zich vooral zorgen maken over het uit beeld raken van jongeren met een vrijstelling. Een ruime meerderheid vindt artikel 5 onder b in de praktijk niet uitvoerbaar en spreekt de wens uit om de wet te herzien, zodat het recht op onderwijs en ontwikkeling van kinderen beter gewaarborgd wordt.
Webinar
Vanwege de aanhoudende onduidelijkheid organiseert Ingrado in samenwerking met het OM op 8 december 2025 een webinar speciaal voor leden. Het programma wordt ingevuld aan de hand van de vragen die Ingrado heeft gekregen.
Download
De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in een rapport op de kennisbank. Je kunt het hieronder direct downloaden.
Rapport Enquête vrijstellingen 5 onder b (2025)