Terwijl ik dit schrijf, vallen de mussen van het dak. Iets fijners dan ergens met de voeten in een kabbelende beek kan ik me op dit moment niet voorstellen. Ondertussen zijn we nog gewoon aan het werk, ronden onze jongeren hun schooljaar af en komen politici met voorstellen. Zoals demissionair staatssecretaris Mariëlle Paul die met haar voornemen de leerplichtige leeftijd te verlagen van 5 naar 4 jaar de gemoederen flink in beweging heeft gebracht.
Verlaging leerplichtige leeftijd goed voor kansengelijkheid?
In haar Kamerbrief van 24 juni jl. nuanceert ze dit voorstel door aan te geven dat de randvoorwaarden (financieel en personeel) om dat mogelijk te maken nog verdere uitwerking vragen. Maar toch….het idee is er. En daar vinden we wat van. We; professionals die het recht op ontwikkeling hoog in het vaandel hebben. Want gaat het verlagen van de leerplichtige leeftijd bijdragen aan meer kansengelijkheid zoals de staatssecretaris beoogt? Samen met een aantal deskundigen waag ik dat te betwijfelen.
Bij start op achterstand
Anno 2025 gaat in Nederland 97 procent van de kinderen op vierjarige leeftijd naar school. Onder hen zijn kinderen uit weinig talige gezinnen; gezinnen waar een andere taal dan het Nederlands wordt gesproken en gezinnen waarvan de ouders laaggeletterd zijn. Als die kinderen niet hebben deelgenomen aan voorschoolse educatie stromen zij de basisschool in met een talige achterstand. En we weten dat taalvaardigheid exponentieel groeit.
Het maakt dus nogal wat uit of je met een woordenschat van 3000 woorden, wat gemiddeld is op 4-jarige leeftijd, of van 2000 woorden groep 1 van de basisschool binnenkomt. De laatste categorie kinderen zal zonder extra inspanningen nooit uitkomen op het niveau van de kinderen uit de eerste groep.
Maak voorschool gratis
Mijn punt is dus: het verlagen van de leerplichtige leeftijd zal niet helpen in de strijd tegen kansenongelijkheid. Wat wel helpt is de voorschool gratis en toegankelijk maken voor alle jonge kinderen. Daar kunnen zij hun woordenschat en taalvaardigheid ontwikkelen tot een niveau dat hun startpositie in het onderwijs aanmerkelijk vergroot. En dan maakt de leeftijd waarop ze de basisschool betreden niet veel uit.
In Zweden hebben kinderen van drie tot vijf jaar recht op minimaal vijftien uur per week gratis voorschoolse opvang en zijn ze pas vanaf 7 jaar verplicht om naar school te gaan. Dit leidt niet tot meer kansenongelijkheid dan bij ons het geval is. Sterker; het lijkt erop Zweden op dit punt beter scoort dan Nederland.
Ontwikkelingsgerichte omgeving
Ik doe daarom alvast een oproep aan het volgende kabinet. Alstublieft, investeer in kwalitatief goede, gratis voorschoolse educatie. En zorg ervoor dat daar niet een testen- en toetsencircus wordt opgetuigd, maar creëer een taalrijke omgeving waarin kinderen kunnen spelen, ontwikkelen, groeien en leren. Alleen dan kunnen we stappen zetten richting meer kansengelijkheid in het onderwijs.
Zo, dan rest mij nu toch jullie aan heel fijne vakantie te wensen. Op veel plekken in het land heb ik de afgelopen tijd gezien hoe hard jullie werken om het recht op onderwijs en ontwikkeling van onze jongeren waar te maken. Nu even tijd voor rust en het opdoen van nieuwe energie. Ik wens jullie heel veel plezier!
